Od początku rosyjskiej napaści na Ukrainę w lutym 2022 r. Węgry nie były państwem wykazującym większą aktywność w ramach Inicjatywy Trójmorza. W rzeczywistości jest jednak inaczej. W swojej ponadtysiącletniej historii Węgry, podobnie jak inne kraje położone w samym sercu Europy, nie raz opierały się silniejszym od siebie imperiom na zachodzie i wschodzie, broniąc niepodległości i prawa do samostanowienia. Węgry dążyły do zapewnienia sobie bezpieczeństwa za sprawą sojuszy z krajami położonymi w basenach Morza Adriatyckiego, Bałtyckiego i Czarnego. W średniowieczu Królestwo Węgier cel ten realizowało siłą lub poprzez politykę zawierania małżeństw. Przykładem jednego z najważniejszych sojuszy jest unia personalna między Koroną Królestwa Polskiego i Królestwa Węgier za panowania Ludwika Węgierskiego. To właśnie dlatego tuż po upadku komunizmu Węgry dążyły do członkostwa w Unii Europejskiej i NATO. To również jeden z powodów, dla których Węgry stanowczo opowiadają się za rozszerzeniem Unii Europejskiej i NATO o kraje regionu Europy Środkowo-Wschodniej. Warto dodać, że węgierska prezydencja w Radzie Unii Europejskiej w 2011 r. doprowadziła do zakończenia negocjacji akcesyjnych z Chorwacją.

Budapeszt konsekwentnie wspiera integrację europejską oraz transatlantycką oraz proponuje ścisłą współpracę na szczeblu regionalnym. Węgry przywiązują dużą wagę do współpracy z innymi krajami Europy Środkowej, toteż odegrały kluczową rolę w działaniach Inicjatywy Trójmorza oraz aktywnie wspierały cele Bukaresztańskiej Dziewiątki. – Węgry zawsze były zdecydowanym i zaangażowanym zwolennikiem Inicjatywy Trójmorza – oświadczył szef węgierskiej dyplomacji Péter Szijjártó1. Jako że Węgry nie mają dostępu do morza ani nie dysponują znaczącymi zasobami węglowodorów oraz surowców mineralnych, władze kraju stawiają na rozwój połączeń infrastrukturalnych w regionie. Wystarczy spojrzeć na mapę Europy, by zauważyć znaczną dysproporcję w rozwoju połączeń na wschodzie i zachodzie kontynentu. Mamy bowiem skromniejszą sieć autostrad, praktycznie nie funkcjonuje kolej dużych prędkości oraz brakuje hubów energetycznych oraz połączeń komunikacyjnych na osi północ-południe. Z tego powodu Węgry upatrują w Trójmorzu szans na rozwój wspólnych projektów energetycznych, cyfrowych oraz infrastrukturalnych, które mają za zadanie pobudzać rozwój gospodarczy państw Europy Środkowo-Wschodniej. Ponieważ Węgry znajdują się w geograficznym centrum Trójmorza, należy przeanalizować dotychczasowe zaangażowanie władz węgierskich, a także rolę, jaką dotychczas odegrały we wdrażaniu wspólnych projektów.

Od 2018 r. większość inwestycji z listy strategicznych projektów infrastrukturalnych (Three Seas Interconnection Priority Projects) zrealizowano w Chorwacji i na Węgrzech (po siedemnaście w obydwu krajach)2. Ponadto, Węgry jako pierwsze zbudowały wszystkie elementy środkowoeuropejskiego korytarza drogowego Via Carpatia. Władze w Budapeszcie rozpoczęły także budowę sieci szybkiej kolei łączącej wszystkie stolice Grupy Wyszehradzkiej i w dalszej perspektywie również Rumunię. W ramach Inicjatywy Trójmorza Węgrzy budują także połączenia gazowe ze Słowacją, Rumunią oraz Słowenią. Wydajna infrastruktura energetyczna oraz dywersyfikacja źródeł dostaw surowców energetycznych ma dziś znaczenie nie tylko dla Węgier, ale również całej Europy. Węgierski rząd uważa, że kluczową rolę w tej kwestii odegrać może właśnie Inicjatywa Trójmorza, która jednakowo gwarantuje bezpieczeństwo i stabilność w regionie, a w przyszłości może także wesprzeć powojenną odbudowę Ukrainy. Władze w Budapeszcie z zadowoleniem przyjęły fakt przyłączenia się Grecji do Inicjatywy oraz w pełni popierają integrację stowarzyszonych z Trójmorzem Mołdawii oraz Ukrainy. Rozszerzenie Inicjatywy zwiększa jej potencjał w kwestii rozwoju inwestycji cyfrowych, energetycznych oraz infrastrukturalnych na osi północ-południe. Ważne również, by w dalszym ciągu zacieśniać współpracę gospodarczą między krajami Trójmorza i Ukrainą. Kraje Trójmorza zaangażują się także w odbudowę Ukrainy.

Przed Węgrami stoją dwojakie wyzwania związane z Inicjatywą. Inicjatywa Trójmorza nie może nieść ze sobą pustych obietnic ani tym bardziej stanowić konkurencję dla równie istotnej dla regionu Grupy Wyszehradzkiej. Węgrzy, tak samo jak Polacy, są zdania, że Inicjatywa Trójmorza, jako płaszczyzna współpracy w regionie, powinna promować i wdrażać projekty, które stawiają za cel rozwój i spójność. Wobec tego należy wypracować rozwiązania w następujących kwestiach:

· Przyszłość Funduszu Inwestycyjnego Inicjatywy Trójmorza;

· Wkład finansowy wniesiony przez państwa Trójmorza;

· Transparentna procedura wybierania projektów inwestycyjnych;

· Sformułowanie przejrzystych zasad przyjmowania nowych członków.

Za sprawą rozwiązań wyżej wymienionych zagadnień Inicjatywa stoi przed szansą rozwoju. Zdaniem Węgier, zarówno Trójmorze, jak i Grupa Wyszehradzka odegrają kluczową rolę dla przyszłości regionu. To za sprawą Inicjatywy Trójmorza mamy realną szansę zrealizować projekty cyfrowe, energetyczne i infrastrukturalne i stymulować wzrost gospodarczy regionu.

Źródła:

1. Szijjártó: Közép-Európa fejlődését segíti elő a Három Tenger Kezdeményezés, Mandiner, available online: https://mandiner.hu/belfold/2021/02/kozep-europa-fejlodeset-segiti-elo-a-harom-tenger-kezdemenyezes

2. Three Seas Initiative, Status Report of 2022, available online: https://projects.3seas.eu/report

István Kiss, dyrektor wykonawczy, Danube Institute

Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030.