Źródło: Pixabay.com / ArvidO

W dniach 6-7 września br. w Bukareszcie odbył się Szczyt Inicjatywy Trójmorza. Rumunia po raz drugi była gospodarzem spotkania, co otworzyło nowy rozdział we współpracy pomiędzy krajami formatu. Potwierdził to zresztą sam przebieg szczytu. Autor niniejszego tekstu uważa, że dynamiczna ewolucja Inicjatywy może zaowocować nowymi inwestycjami oraz rozwojem połączeń infrastrukturalnych na osi północ-południe.

Inicjatywa nabiera coraz większego znaczenia na arenie międzynarodowej. W spotkaniu, oprócz państw zrzeszonych w Inicjatywie, udział wzięli także partnerzy strategiczni z Komisji Europejskiej, Stanów Zjednoczonych, Niemiec oraz goście z Grecji, Mołdawii, Ukrainy, Francji, Japonii, Turcji i Wielkiej Brytanii. Wśród uczestników znaleźli się także przedstawiciele wielu międzynarodowych instytucji, m.in. Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju, Europejskiego Banku Inwestycyjnego, Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, Banku Światowego oraz Międzynarodowego Funduszu Walutowego.

Przede wszystkim polityka

W deklaracji końcowej państwa Trójmorza potwierdziły, że Inicjatywa stale zwiększa zdolności adaptacyjne w obecnej sytuacji geopolitycznej. Podkreśliły również, że jest ona otwarta na współpracę z krajami spoza UE, które uznają fundamentalne wartości i zasady Unii Europejskiej.

Niewątpliwie najważniejszym wydarzeniem szczytu w Bukareszcie była decyzja o pierwszym od początku istnienia 3SI poszerzeniu tego formatu o nowe, trzynaste państwo uczestniczące – Grecję. Jest ona niezwykle ważna dla 3SI z geograficznego punktu widzenia, gdyż stanowi bramę do wschodniej części Morza Śródziemnego. Grecja, dzięki strategicznym instalacjom LNG i dostępu do Gazociągu Transadriatyckiego (TAP), zyskuje możliwość pełnienia roli kluczowego węzła komunikacyjnego i logistycznego dla 3SI. To otwiera nowe perspektywy dla planowanego szlaku komunikacyjnego Via Carpatia, który zyskuje dodatkowe znaczenie jako połączenie północ-południe, kończące się w greckim porcie w Salonikach.

Kolejną istotną – szczególnie dla Rumunii – decyzją szczytu w Bukareszcie było nadanie nowego statusu państwa stowarzyszonego sąsiedniej Mołdawii. W ten sposób kraje 3SI wspierają unijne aspiracji tego kraju.

Przed platformą rysuje się szereg interesujących scenariuszy. Obecnie w skład Inicjatywy wchodzą kraje Europy Środkowo-Wschodniej oraz Bałkanów, ale niewykluczone, że dołączą do niej państwa Unii położone na północ, takie jak Finlandia.

W przyjętej deklaracji uczestnicy szczytu zapowiedzieli, że Inicjatywa ma za zadanie skonsolidować kraje członkowskie Unii Europejskiej. Państwa formatu uznały również potencjał platformy w zakresie uzupełniania polityki UE w zbliżaniu Bałkanów Zachodnich, Ukrainy, Republiki Mołdowy i Gruzji do UE w oparciu o zasługi i wspólne wartości. W przyszłości krajem stowarzyszonym z 3SI może zostać każde państwo kandydujące do UE, co może wspierać integrację ze strukturami unijnymi.

Liczy się ciężka praca i talent

Dla krajów regionu kluczową rolę odgrywa silna gospodarka, stąd dużym zainteresowaniem cieszyło się Forum Biznesu Inicjatywy Trójmorza. W ramach Funduszu Inwestycyjnego Trójmorza wdrożono dotychczas pięć projektów o łącznej wartości około 6 mld euro. Członkowie Inicjatywy zapowiedzieli także alokację środków w dwa kolejne projekty infrastrukturalne. Wobec tego należy opracować skuteczny mechanizm finansowy, by przyspieszyć zieloną transformację przy wsparciu ze strony Stanów Zjednoczonych. Podczas spotkania ze specjalnym wysłannikiem Prezydenta USA ds. klimatu Johnem Kerrym przedstawiciele Rumunii omówili zwiększenie mocy odnawialnych źródeł energii w państwach Inicjatywy, ze szczególnym uwzględnieniem energii jądrowej oraz wodorowej. Państwa Inicjatywy potwierdziły również zamiar uruchomienia Funduszu Innowacji 3SI, który mógłby odpowiedzieć na rosnące zapotrzebowanie na inwestycje w transgraniczne projekty innowacyjne, zwiększyć inwestycje w postęp technologiczny i wzmocnić ekosystem innowacji całego regionu 3SI, zgodnie z europejskimi priorytetami dla zrównoważonej i zaawansowanej technologicznie transformacji gospodarczej. Gospodarki krajów 3SI bazują na nowoczesnych technologiach, dzięki czemu mogą wytwarzać wysokiej jakości towary. Forum Biznesu Inicjatywy szczególnie zainteresowało przedstawicieli Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rumunii, który z zadowoleniem odnotowali, ze przekształciło się ono w kluczowy instrument Inicjatywy służący promocji nowych możliwości inwestycyjnych, a tym samym podtrzymaniu realizacji kluczowych celów politycznych 3SI. Kraje Inicjatywy podkreśliły, że oczekują wzmocnienia potencjału biznesowego oraz współpracy przy projektach strategicznych w regionie. Uznały także, że należy wciąż stymulować wzrost gospodarczy w krajach Europy Środkowo-Wschodniej i zacieśniać partnerstwo transatlantyckie. Uczestnicy dostrzegli także potrzebę nowych źródeł finansowania inwestycji infrastrukturalnych.

Szczyt w Bukareszcie potwierdził, że Rumunia stanowi jedną z głównych sił napędowych tego formatu współpracy regionalnej. Niewątpliwie Inicjatywa Trójmorza stanowi szansę na wzmocnienie współpracy gospodarczej w regionie Europy Środkowej. W podsumowaniu deklaracji poinformowano o organizacji kolejnych szczytów 3SI – w 2024 r. na Litwie oraz w 2025 r. na Węgrzech. Po raz pierwszy lokalizacje przyszłych szczytów są znane z tak dużym wyprzedzeniem.

Mihai Sebe

Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030