Źródło: Pixabay.com / LubosHouska

Chociaż Republika Czeska od samego początku uczestniczyła w Inicjatywie Trójmorza (3SI), nie przywiązywała do niej większej wagi, a samo pojęcie Trójmorza było praktycznie nieobecne w czeskiej debacie publicznej jeszcze do 2022 roku. Co więcej, Czesi mylili Inicjatywę Trójmorza z infrastrukturalnym projektem wodnym Trojmoří byłego prezydenta Czeskiej Republiki Milosa Zemana, który zakładał połączenie sztucznym kanałem rzek – Odry, Łaby i Dunaju – wpadających do trzech mórz.

Dopiero pod koniec 2021 r., kiedy były premier Republiki Czeskiej Andrej Babiš po raz pierwszy zaproponował wkład czeskiego rządu do Funduszu Trójmorza, próbując zdobyć sympatię entuzjastów Europy Środkowej w trwającej wówczas kampanii wyborczej, czeskie podejście do projektu nabrało całkowicie nowej dynamiki. Nie udało mu się jednak tego zrealizować i przegrał wybory. Ale nowy rząd Petra Fiali również zdecydował się aktywnie partycypować w Inicjatywie, co miało swoje odzwierciedlenie w oświadczeniu programowym rządu ze stycznia 2022 r., gdzie w sekcji dot. polityki zagranicznej napisano: „Deklarujemy się do współpracy w ramach Trójmorza”. To krótkie zdanie może wydawać się bez znaczenia. Jednak jest to pierwsza taka oficjalna wzmianka o Trójmorzu w czeskim komunikacie rządowym, która wywołała na nowo zainteresowanie projektem.

Rzeczywistą treść tego formatu dla Czech przyniosła rosyjska agresja na Ukrainę. Można powiedzieć, że dopiero ta pełnowymiarowa inwazja obudziła elity nad Wełtawą i ujawniła, że do tej pory raczej teoretyczne rosyjskie zagrożenie, jest w rzeczywistości bliżej niż się Czechom wydawało. Potrzeba współpracy w regionie stała się kluczowa, a Polska okazała się solidnym i niezawodnym partnerem we wspólnej walce przeciwko wschodniemu agresorowi. Inicjatywa Trójmorza nabrała więc konkretnego znaczenia dla strategicznych celów Republiki Czeskiej, zaś czescy politycy zaczęli się nią na poważnie interesować.

Pełna integracja w 2023 r.

Nie tylko politycy, ale także różne grupy interesu, jak przedstawiciele najbardziej znanych czeskich uniwersytetów wyrazili nieformalne zainteresowanie wzajemną współpracą między krajami Trójmorza w sferze akademickiej, czy główne czeskie think tanki polityczne, które zaczęły zajmować się agendą 3SI, zaś media zaczęły relacjonować inicjatywę ze zwiększonym zainteresowaniem.

W lipcu czeski rząd przyjął uchwałę, która dodała dwie nowe propozycje do listy priorytetowych projektów inicjatywy – gazociąg Stork II i budowę kolei dużych prędkości przez Bohumín do Katowic i przez Hradec Králové do Wrocławia.

Ponadto, rząd polecił Ministrowi Spraw Zagranicznych, we współpracy z Ministrem Finansów, przeanalizowanie potencjalnych korzyści i zagrożeń związanych z przystąpieniem Republiki Czeskiej do Funduszu Inwestycyjnego Inicjatywy Trójmorza oraz przedstawienie wyników rządowi do 30 listopada 2023 roku.

Nowe znaczenie strategiczne Inicjatywy zostało następnie podkreślone przez rząd poprzez przeniesienie kompetencji związanych z Trójmorzem z Ministerstwa Przemysłu i Handlu do Ministerstwa Spraw Zagranicznych, a we wrześniu br. powołano wiceministra spraw zagranicznych Jana Marina na krajowego koordynatora, który bezpośrednio po nominacji stwierdził: „Uważamy Trójmorze za ważną inicjatywę, zarówno w odniesieniu do łączenia Europy Północnej i Południowej, jak i w odniesieniu do obecnych wydarzeń geopolitycznych i strategicznych w Europie. Uważam, że zaangażowanie Ukrainy w tę inicjatywę jest ważne”.

Republika Czeska wysłała przewodniczącą Izby Poselskiej, Markétę Pekarovą Adamovą, na wrześniowy szczyt w Bukareszcie, aby poprzeć6 dalsze międzynarodowe wsparcie dla ogarniętej konfliktem Ukrainy oraz wzmocnienie regionalnej niezależności energetycznej poprzez ściślejszą współpracę przy wspólnych projektach infrastrukturalnych. „Naszą kluczową troską jest stymulowanie inwestycji i wzmacnianie naszej wspólnej odporności poprzez systematyczne budowanie powiązań między naszymi krajami, przy jednoczesnym

tworzeniu odpowiednich warunków dla dalszego rozszerzenia Unii Europejskiej. Dlatego Republika Czeska bardzo gorąco popiera rozszerzenie Inicjatywy Trójmorza o Grecję i stowarzyszenie Ukrainy, a także z zadowoleniem przyjmuje silne zainteresowanie Mołdawii i innych krajów nawiązaniem bliższej współpracy” – nowe czeskie oczekiwania dotyczące współpracy regionalnej podsumowała marszałek Izby.

Jan Rafael Lupoměský


Bibliografia:
1. https://vlada.gov.cz/assets/jednani-vlady/programove-prohlaseni/programove-prohlaseni-vlady-Petra-Fialy.pdf
2. https://odok.cz/portal/zvlady/jednani-detail/2023-07-12/
3. W lipcowym oświadczeniu rząd polecił ministrowi spraw zagranicznych wyznaczenie krajowego koordynatora. Zrobił to we wrześniu tego roku.
4. https://www.mzv.cz/jnp/cz/udalosti_a_media/tiskove_zpravy/namestek_jan_marian_byl_jmenovan.html
5. https://www.psp.cz/sqw/cms.sqw?z=17849


Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030